Роль референдуму 1 грудня 1991 року в становленні політичної системи України
DOI:
https://doi.org/10.31861/mhpi2019.40.184-195Анотація
У статті проаналізовано роль референдуму 1 грудня 1991 р. в становленні політичної системи України в контексті системного підходу. Доведено, що його ініціювання було зумовлено рядом інтросоцієтальних та екстрасоціетальних вимог. Проведення референдуму на підтримку незалежності стало комплексною системною відповіддю на системні виклики і дозволило вирішити цілий комплекс проблем існування і подальшого розвитку політичної системи незалежної України.
Ключові слова: референдум про незалежність, політична система України, системний підхід, розпад СРСР.
Посилання
1. «Аkt progoloshennia nezalezhnosti Ukrainy» (1991), Uriadovyi kurier. № 22, С. 1.
2. Almond G., Pauel Dzh., Strom K., Dalton P. (2002) «Sravnitielnaia politologiia siegodnia = Comparative Politics Today: mirovoi obzor: ucheb. Posobiie»; sokr. per. s angl. A. S. Bogdanovskogo, L. A. Galkinoi; nauch. ried. Pierievoda M. V. Ilin, A. Yu. Mielvil. Moskva: Aspiekt Priess, 2002. 537 s.
3. Bogatchuk S. (2012) «Istorychne znachennia vseukrainskogo referendumu 1 gtudnia 1991 r.», Naukovi zapysky Vinnyckogo derzhavnogo pedagogichnogo universytetu imini Mychaila Kociubynskogo. Seriia: Istoriia, Vyp. 20, S. 159-165.
4. Vidnianskyi S. (2011) «Osoblyvosti stanovlennia zovnishnoyi polityky nezalezhnoi Ukrainy», Mizhnarodni zviazky Ukrainy: naukovi poshuky i znahidky: Mizhvidomchyi zb. nauk. pr. K.: In-t istorii UkrainyNANU, Vyp. 20, S. 18-40.
5. Goncharenko V. (2010) «Deklaracija pro derzhavnyj suverenitet Ukrainy (1990) ta yii rol v isrorii tvorennia nezalezhnoi Ukrainskoi derzhavy», Visnyk Akademii pravovych nauk. Kcharkiv: «Pravo», № 2, S. 85-95.
6. Grubinko A. (2017) «Polityka Velykoi Brytanii shchodo Ukrainy v konteksti zovnishnioji polityky i polityky bezpeky Yevropejskogo Soiuzu», Ukraina-Yevropa-Svit. Mizhnarodnyi zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Istoriia, Mizhnarodni vidnosyny, Vyp. 19, S. 222-230.
7. Derevianenko S. (2012) «Vseukrainskyi referendum 1 grudnia 1991 roku: politychni motyvy subiektiv iniciiuvannia ta pryznachennia». Gileiia: naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac, Vup. 59, S. 698-702.
8. Deshchynskyi L. (2009) «Z istorii borotby za progoloshennia nezalezhnoi Ukrainy v kinci 80-ch – pochatku 90-ch rr. ХХ st.», Vicnyk Nacionalnogo universytetu «Lvivcka politechnika», № 652: Derzhava ta armia, s. 3-13.
9. Kobuta S., Kobuta L. (2010) «Demokratychni vybory v Ukraini 1990 roku: osoblyvosti provedennia na naslidky», Visnyk Prykarpatskogo universytetu. Istoriia, Vyp. 17, S. 35-45.
10. Komarova L. (2013) «Stanovlennia i rozvytok strategichnogo partnerstva Ukraina-SShA u 90-ti rr. XX st.», Istorychni i politologichni doslidzhennia, №3, S. 368-372.
11. Kukharchuk O., Ostapec Yu., Tokar M. (2010) «Suspilno-politychni procesy na Zakarpatti (1991–2009)», Naukovyi visnyk Uzhgorodskogo universytetu. Seriia: Politologiia, sociologiia, filosofiia, Vyp. 14, S. 215-226.
12. Lavrynovych O. (2010) «Vseukrainskyi referendum 1 grudnia 1991 roku: dosvid vyznachalnych rishen vitchyznianogo derzhavotvorennia», Biuleten Ministerstva Yustycii Ukrainy: naukovyi zhurnal, № 12, С. 5-10.
13. Moldokieieva A. (2015) «Suvierienizacyia na postsovetskom prostranstvie: politiko-pravovoi analiz», Vestnik Kyrgyzsko-Rossiiskogo univiersitieta. Byshkek, Tom 15, №2, S. 61-65.
14. Ovchar I. (2009) «Referendum 1991 roku ta podalshi sproby «zabezpechyty narod vladoiu»: politiko-pravove pidgruntia ukrainskych realii», Vybory ta demokratiia: naukovo-prosvitnyckyi pravnychyi zhurnal, № 2, S. 54-61.
15. Omarova A. (2015) «Pravovyi status Ukrainskoi RSR za Deklaraciieiu pro derzhavnyi suverenitet Ukrainy», Naukovyi visnyk Mizhnarodnogo gumanitarnogo universytetu: zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Yurysprudenciia, Vyp. 16(1), S. 18-20.
16. Omarova A. (2014) «Pro status Ukrainskoi RSR do pochatku perebudovy» Problemy zakonnosti: zbirnyk naukovykh prac. Kharkiv: Nac. Yuryd. Un-t imeni Yaroslava Mudrogo, Vyp. 127, S. 13-21.
17. Ostapovych V. (2014) «Istorychna misiia Verkhovnoi rady Ukrainskoi RSR 12-go sklykannia», Istoryko-politychni studii: zbirnyk naukovykh prac. Kyiv: Kyivskyi nacionalnyi ekonomichnyi universytet imeni Vasylia Getmana, № 2, S. 143-150
18. Pasalskyi M. (2016) «Osoblyvosti realizacii pravosubiektnosti ukrainskoi derzhavy u XX st.», Yurydychnyi chasopys Nacionalnoi akademii vnutrishnikh sprav, № 1, S. 205-219.
19. Pidkova I. (2012) «Parlamentska opozyciia u pidgotovci i provedenni Vseukpainskogo referendumu 1991 r. na pidtverdzhennia Akta progoloshennia nezalezhnosti Ukrainy», Viiskovo-naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac / Akad. Sukhoputnykh viisk im. getmana P. Sagaidachnogo, Vyp. 18, S. 201-214.
20. Pidkova I. (2014) «Suverenizaciia Ukrainskoi RSR: uchast parlamentskoi opozycii v stvorenni yi ukhvakenni Deklaracii pro derzhavnyi suverenitet Ukrainy», Viiskovo-naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac / Akad. Sukhoputnykh viisk im. getmana P. Sagaidachnogo, Vyp. 21, S. 41-46.
21. «Postanova Verkhovnoi Rady Ukrainskoi RSR «Pro progoloshennia nezalezhnosti Ukrainy vid 24 serpnia 1991 roku №1427-XII» (1991), Vidimosti Verkhovnoi Pady Ukrainy, № 38, S. 502.
22. Ptyidun S. (2017) «Istoryko-geopolitychni peredumovy ta osnovni etapy formuvannia zovnishnopolituchnoi diialnosti Ukrainy», Ukraina-Yevpora-Svit, Mizhnarodnyi zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Istoriia, mizhnarodni vidnosyny, Vyp. 19, S. 79-90.
23. Rozumnyi O., Rozumnyi M. «Referendum 17 bereznia 1991 roku iak etap suverenizacii Ukrainy», Gileia: naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac, № 72, S. 842-846.
24. Rotar N. (2010) «Uchast gromadian Ukrainy u dyskursi nezalezhnosti ta konstytuciinomu procesi», Istoryko-politychni problemy suchasnogo svitu. Zbirnyk naukovykh statei, Т. 21-22, S. 123-129.
25. Skomorovskui B. (2013) «Naslidky perebudovchykh procesiv u SRSR: derzhano-pravovyi aspect», Chasopys Kyivskogo universytetu prava: ukrainskyi naukovo-teoretychnyi chasopys, № 1, S. 22-26.
26. Frolcov V. (2011) «Priznaniie FRG postsovietskikh gosudarstv: kliuchievyie podkhody i interesy», Rozpad Radianskogo Soiuzu ta mizhnarodni interpretacii zavershennia «kholodnoi viiny»: 20 rokiv potomu: materialy mizhnarodnoi naukovo-praktychnoi konferencii (Zaporizhzhia, 2-4 lystoraga 2011 r.), S. 57-63.
27. Khavruk I. (2004) «Referendum pro nezalezhnist Ukrainy 1 grudnia 1991 r. v konteksti rozpadu SRSR», Aktualni problemy vitchuznianoi ta vsesvitnoi istorii: Naukovi zapysky RDGU, Vyp. 3, S. 35-38.
28. Khavruk I. (2004) «Referendumy v konteksti rozpadu SRSR: suverenizaciia Rosiiskoi Federacii ta pytannia nezalezhnosti Bilorusi», Slovianskyi visnyk: zbirnyk naukovych prac. Seriia: Istorychni ta politychni nauky / Rivnenskyi derzhavnyi gumanitarnyi un-t, Rivnenskyi in-t Slovianoznavstva, Kyivskii slavistychnyi un-t, Vyp. 3, S. 161-177.
29. Khavruk I. (2011) «Referendum 17 bereznia 1991 roku v Ukraini», Grani: naukovo-teoretychnyi almanakh, № 3 (77), S. 41-45.
30. Khavruk I. (2010) «Referendum iak instytut legitymacii», Materiály VI mezinárodní vědecko-praktická konference “Vědecký pokrok na rozmezí tisítiletí–2010”. Dil 15. Historie. Filosofie. Politické vědy: Praha. Publishing House “Edukation and Science” s.r.o., S. 91-94.
31. Yuriichuk Ye. «Elektoralni ta referendni legitymaciini procesy iak skladnyk svitovoi polityky: teoretyko-konceptualni pidkhody doslidzhennia», Panorama politologichnych studii: naukovyi visnyk Rivnenskogo derzhavnogo gumanitarnogo univtrsytetu, Vyp. 10, S. 183-193.
32. Easton D. (1979) “A systems Analysis of Political Life. 2:nd edition.: Chicago, 1979. xvi, 507 р.
33. Hill J. Ronald, White Stephen (2018) “Russia, the Former Soviet Union and Eastern Europe” Referendums Around the World: With a Foreword by Sir David Butler. Matt Qvortrup (ed.). Springer International Publishing, Palgrave Macmillan, P. 113-145.
34. Qvortrup Matt (2018) “Two Hundred Years of Referendums” Referendums Around the World: With a Foreword by Sir David Butler. Matt Qvortrup (ed.). Springer International Publishing, Palgrave Macmillan, Р. 263-272.
2. Almond G., Pauel Dzh., Strom K., Dalton P. (2002) «Sravnitielnaia politologiia siegodnia = Comparative Politics Today: mirovoi obzor: ucheb. Posobiie»; sokr. per. s angl. A. S. Bogdanovskogo, L. A. Galkinoi; nauch. ried. Pierievoda M. V. Ilin, A. Yu. Mielvil. Moskva: Aspiekt Priess, 2002. 537 s.
3. Bogatchuk S. (2012) «Istorychne znachennia vseukrainskogo referendumu 1 gtudnia 1991 r.», Naukovi zapysky Vinnyckogo derzhavnogo pedagogichnogo universytetu imini Mychaila Kociubynskogo. Seriia: Istoriia, Vyp. 20, S. 159-165.
4. Vidnianskyi S. (2011) «Osoblyvosti stanovlennia zovnishnoyi polityky nezalezhnoi Ukrainy», Mizhnarodni zviazky Ukrainy: naukovi poshuky i znahidky: Mizhvidomchyi zb. nauk. pr. K.: In-t istorii UkrainyNANU, Vyp. 20, S. 18-40.
5. Goncharenko V. (2010) «Deklaracija pro derzhavnyj suverenitet Ukrainy (1990) ta yii rol v isrorii tvorennia nezalezhnoi Ukrainskoi derzhavy», Visnyk Akademii pravovych nauk. Kcharkiv: «Pravo», № 2, S. 85-95.
6. Grubinko A. (2017) «Polityka Velykoi Brytanii shchodo Ukrainy v konteksti zovnishnioji polityky i polityky bezpeky Yevropejskogo Soiuzu», Ukraina-Yevropa-Svit. Mizhnarodnyi zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Istoriia, Mizhnarodni vidnosyny, Vyp. 19, S. 222-230.
7. Derevianenko S. (2012) «Vseukrainskyi referendum 1 grudnia 1991 roku: politychni motyvy subiektiv iniciiuvannia ta pryznachennia». Gileiia: naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac, Vup. 59, S. 698-702.
8. Deshchynskyi L. (2009) «Z istorii borotby za progoloshennia nezalezhnoi Ukrainy v kinci 80-ch – pochatku 90-ch rr. ХХ st.», Vicnyk Nacionalnogo universytetu «Lvivcka politechnika», № 652: Derzhava ta armia, s. 3-13.
9. Kobuta S., Kobuta L. (2010) «Demokratychni vybory v Ukraini 1990 roku: osoblyvosti provedennia na naslidky», Visnyk Prykarpatskogo universytetu. Istoriia, Vyp. 17, S. 35-45.
10. Komarova L. (2013) «Stanovlennia i rozvytok strategichnogo partnerstva Ukraina-SShA u 90-ti rr. XX st.», Istorychni i politologichni doslidzhennia, №3, S. 368-372.
11. Kukharchuk O., Ostapec Yu., Tokar M. (2010) «Suspilno-politychni procesy na Zakarpatti (1991–2009)», Naukovyi visnyk Uzhgorodskogo universytetu. Seriia: Politologiia, sociologiia, filosofiia, Vyp. 14, S. 215-226.
12. Lavrynovych O. (2010) «Vseukrainskyi referendum 1 grudnia 1991 roku: dosvid vyznachalnych rishen vitchyznianogo derzhavotvorennia», Biuleten Ministerstva Yustycii Ukrainy: naukovyi zhurnal, № 12, С. 5-10.
13. Moldokieieva A. (2015) «Suvierienizacyia na postsovetskom prostranstvie: politiko-pravovoi analiz», Vestnik Kyrgyzsko-Rossiiskogo univiersitieta. Byshkek, Tom 15, №2, S. 61-65.
14. Ovchar I. (2009) «Referendum 1991 roku ta podalshi sproby «zabezpechyty narod vladoiu»: politiko-pravove pidgruntia ukrainskych realii», Vybory ta demokratiia: naukovo-prosvitnyckyi pravnychyi zhurnal, № 2, S. 54-61.
15. Omarova A. (2015) «Pravovyi status Ukrainskoi RSR za Deklaraciieiu pro derzhavnyi suverenitet Ukrainy», Naukovyi visnyk Mizhnarodnogo gumanitarnogo universytetu: zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Yurysprudenciia, Vyp. 16(1), S. 18-20.
16. Omarova A. (2014) «Pro status Ukrainskoi RSR do pochatku perebudovy» Problemy zakonnosti: zbirnyk naukovykh prac. Kharkiv: Nac. Yuryd. Un-t imeni Yaroslava Mudrogo, Vyp. 127, S. 13-21.
17. Ostapovych V. (2014) «Istorychna misiia Verkhovnoi rady Ukrainskoi RSR 12-go sklykannia», Istoryko-politychni studii: zbirnyk naukovykh prac. Kyiv: Kyivskyi nacionalnyi ekonomichnyi universytet imeni Vasylia Getmana, № 2, S. 143-150
18. Pasalskyi M. (2016) «Osoblyvosti realizacii pravosubiektnosti ukrainskoi derzhavy u XX st.», Yurydychnyi chasopys Nacionalnoi akademii vnutrishnikh sprav, № 1, S. 205-219.
19. Pidkova I. (2012) «Parlamentska opozyciia u pidgotovci i provedenni Vseukpainskogo referendumu 1991 r. na pidtverdzhennia Akta progoloshennia nezalezhnosti Ukrainy», Viiskovo-naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac / Akad. Sukhoputnykh viisk im. getmana P. Sagaidachnogo, Vyp. 18, S. 201-214.
20. Pidkova I. (2014) «Suverenizaciia Ukrainskoi RSR: uchast parlamentskoi opozycii v stvorenni yi ukhvakenni Deklaracii pro derzhavnyi suverenitet Ukrainy», Viiskovo-naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac / Akad. Sukhoputnykh viisk im. getmana P. Sagaidachnogo, Vyp. 21, S. 41-46.
21. «Postanova Verkhovnoi Rady Ukrainskoi RSR «Pro progoloshennia nezalezhnosti Ukrainy vid 24 serpnia 1991 roku №1427-XII» (1991), Vidimosti Verkhovnoi Pady Ukrainy, № 38, S. 502.
22. Ptyidun S. (2017) «Istoryko-geopolitychni peredumovy ta osnovni etapy formuvannia zovnishnopolituchnoi diialnosti Ukrainy», Ukraina-Yevpora-Svit, Mizhnarodnyi zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Istoriia, mizhnarodni vidnosyny, Vyp. 19, S. 79-90.
23. Rozumnyi O., Rozumnyi M. «Referendum 17 bereznia 1991 roku iak etap suverenizacii Ukrainy», Gileia: naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac, № 72, S. 842-846.
24. Rotar N. (2010) «Uchast gromadian Ukrainy u dyskursi nezalezhnosti ta konstytuciinomu procesi», Istoryko-politychni problemy suchasnogo svitu. Zbirnyk naukovykh statei, Т. 21-22, S. 123-129.
25. Skomorovskui B. (2013) «Naslidky perebudovchykh procesiv u SRSR: derzhano-pravovyi aspect», Chasopys Kyivskogo universytetu prava: ukrainskyi naukovo-teoretychnyi chasopys, № 1, S. 22-26.
26. Frolcov V. (2011) «Priznaniie FRG postsovietskikh gosudarstv: kliuchievyie podkhody i interesy», Rozpad Radianskogo Soiuzu ta mizhnarodni interpretacii zavershennia «kholodnoi viiny»: 20 rokiv potomu: materialy mizhnarodnoi naukovo-praktychnoi konferencii (Zaporizhzhia, 2-4 lystoraga 2011 r.), S. 57-63.
27. Khavruk I. (2004) «Referendum pro nezalezhnist Ukrainy 1 grudnia 1991 r. v konteksti rozpadu SRSR», Aktualni problemy vitchuznianoi ta vsesvitnoi istorii: Naukovi zapysky RDGU, Vyp. 3, S. 35-38.
28. Khavruk I. (2004) «Referendumy v konteksti rozpadu SRSR: suverenizaciia Rosiiskoi Federacii ta pytannia nezalezhnosti Bilorusi», Slovianskyi visnyk: zbirnyk naukovych prac. Seriia: Istorychni ta politychni nauky / Rivnenskyi derzhavnyi gumanitarnyi un-t, Rivnenskyi in-t Slovianoznavstva, Kyivskii slavistychnyi un-t, Vyp. 3, S. 161-177.
29. Khavruk I. (2011) «Referendum 17 bereznia 1991 roku v Ukraini», Grani: naukovo-teoretychnyi almanakh, № 3 (77), S. 41-45.
30. Khavruk I. (2010) «Referendum iak instytut legitymacii», Materiály VI mezinárodní vědecko-praktická konference “Vědecký pokrok na rozmezí tisítiletí–2010”. Dil 15. Historie. Filosofie. Politické vědy: Praha. Publishing House “Edukation and Science” s.r.o., S. 91-94.
31. Yuriichuk Ye. «Elektoralni ta referendni legitymaciini procesy iak skladnyk svitovoi polityky: teoretyko-konceptualni pidkhody doslidzhennia», Panorama politologichnych studii: naukovyi visnyk Rivnenskogo derzhavnogo gumanitarnogo univtrsytetu, Vyp. 10, S. 183-193.
32. Easton D. (1979) “A systems Analysis of Political Life. 2:nd edition.: Chicago, 1979. xvi, 507 р.
33. Hill J. Ronald, White Stephen (2018) “Russia, the Former Soviet Union and Eastern Europe” Referendums Around the World: With a Foreword by Sir David Butler. Matt Qvortrup (ed.). Springer International Publishing, Palgrave Macmillan, P. 113-145.
34. Qvortrup Matt (2018) “Two Hundred Years of Referendums” Referendums Around the World: With a Foreword by Sir David Butler. Matt Qvortrup (ed.). Springer International Publishing, Palgrave Macmillan, Р. 263-272.
##submission.downloads##
Опубліковано
2019-12-15
Як цитувати
Filipenko, D. (2019). Роль референдуму 1 грудня 1991 року в становленні політичної системи України. Історико-політичні проблеми сучасного світу, (40), 184–195. https://doi.org/10.31861/mhpi2019.40.184-195
Номер
Розділ
Статті
