Cyberkonflikt w świetle artykułu 5 Traktatu Północnoatlantyckiego
DOI:
https://doi.org/10.31861/mhpi2019.39.12-20Ключові слова:
cyberprzestrzeń, cyberwojna, cyberatak, cyberkonflikt, NATO, artykuł 5 Traktatu PółnocnoatlantyckiegoАнотація
Gwałtowny rozwój technologii – a co za tym idzie – również sfery cybernetycznej oraz powiązane z nią trudności w jej zdefiniowaniu, jak i zachodzące w niej zjawiska oraz brak nadążających unormowań prawnych i zbyt mała świadomość podmiotów publicznych i prywatnych życia społecznego co do niebezpieczeństw, jakie może generować, sprawiają, iż zaczyna ona służyć jako podstawa dla rozwoju zaawansowanych, trudnych do zneutralizowania zagrożeń, które są w stanie wpłynąć na świat realny. Istotnymi z punktu widzenia tekstu są przede wszystkim cyberataki oraz cyberwojna. W związku z wpływem, jaki świat wirtualny może wywrzeć na realia, organizacje takie jak NATO muszą w końcu ustosunkować się do zmian zachodzących na świecie. Tekst ma za zadanie przybliżyć ewentualność powołania się państwa członkowskiego Paktu Północnoatlantyckiego na słynny artykuł 5 Traktatu Północnoatlantyckiego.
Słowa kluczowe: cyberprzestrzeń, cyberwojna, cyberatak, cyberkonflikt, NATO, artykuł 5 Traktatu Północnoatlantyckiego
Посилання
Aleksandrowicz T. R., Bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni ze stanowiska prawa międzynarodowego, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego 2016.
Alexander D. C., Cyber Threats Against the North Atlantic Treaty Organization (NATO) and Selected Responses.
Boguszewski Ł., Cyberataki a artykuł V po szczycie NATO w Brukseli, tekst dostepny na stronie: https://www.cyberdefence24.pl/polityka-cookies/cyberataki-a-artykul-v-po-szczycie-nato-w-brukseli.
Boruc K., Cyberwojna – nowa forma czy uzupełnienie klasycznego konfliktu zbrojnego? [w:] K. Liedel, P. Piasecka, T.R. Aleksandrowicz (red.), Sieciocentryczne bezpieczeństwo. Wojna, pokój i terroryzm w epoce informacji, Warszawa 2014.
Ciekanowski Z., Działania asymetryczne jako źródło zagrożeń bezpieczeństwa, Nauki Humanistyczne i Społeczne Na Rzecz Bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza 2009, nr 3.
Cyber warfare and international humanitarian law: The ICRC’s position, tekst dostępny na stronie: https://www.icrc.org/en/doc/assets/files/2013/130621-cyber-warfare-q-and-a-eng.pdf.
Deklaracja końcowa szczytu NATO w Warszawie wydana przez Szefów Państw i Rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Warszawie w dniach 8 i 9 lipca 2016 r., tekst dostępny na stronie: https://www.bbn.gov.pl/ftp/dok/03/37-40_KBN_Deklaracja_szczytu.pdf.
Deklaracja końcowa szczytu NATO w Warszawie wydana przez Szefów Państw i Rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Warszawie w dniach 8 i 9 lipca 2016 r., tekst dostępny na stronie: https://www.bbn.gov.pl/ftp/dok/03/37-40_KBN_Deklaracja_szczytu.pdf.
Deklaracja szczytu walijskiego złożona przez Szefów Państw i Rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Walii 5 września 2014 r., pkt. 72, tekst dostępny na stronie: https://www.bbn.gov.pl/ftp/dok/Deklaracja%20szczytu%20walijskiego.pdf.
Jackson S., NATO Article 5 and Cyber Warfare: NATO’s Ambiguous and Outdated Procedure for Determining When Cyber Agression Qualifies as an Armed Attack, Center for Infrastructure Protection and Homeland Security, George Mason University 2016.
Joubert V., Five years after Estonia’s cyber attacks: lessons learned for NATO?, Redearch Paper, NATO Defence College Research Division 2012, nr 76.
Józefiak B., Czy atak w cyberprzestrzeni uruchomi artykuł 5 Traktatu NATO?, tekst dostępny na stronie: https://www.cyberdefence24.pl/czy-atak-w-cyberprzestrzeni-uruchomi-artykul-5-traktatu-nato.
Karta Narodów Zjednoczonych, Dz. U. 1947 nr 23 poz. 90.
Koncepcja Strategiczna NATO z 2010r., pkt. 19, Lizbona 2010, tekst dostępny na stronie: https://www.bbn.gov.pl/download/1/15758/koncepcjastrategicznanato.pdf.
Kozłowski A., NATO wobec wyzwań i zagrożeń w cyberprzestrzeni, Biuletyn OPINIE FAE nr 7, Warszawa 2016.
Lakomy M., Conditions to Invoke the Principle of Artice 5 of The North Atlantic Treaty in Case of a Cyberattack or a Cyber Conflict, [w:] J. Świątkowska (red.), NATO Road to Cybersecurity, The Kosciuszko Institute 2016.
Lakomy M., Cyberprzestrzeń jako nowy wymiar rywalizacji i współpracy państw, Katowice 2015.
LakomyM., Cyberwojna jako rzeczywistość XXI wieku, tekst dostępny na stronie: http://geopolityka.org/analizy/miron-lakomy-cyberwojna-jako-rzeczywistosc-xxi-wieku.
Łuczuk P., Cyberwojna. Wojna bez amunicji, Kraków 2017.
Milewski J., Identyfikacja infrastruktury krytycznej i jej zagrożeń, Zeszyty Naukowe AON nr 4 (105) 2016.
Paganini P., NATO officially recognizes cyberspace as warfare domain, tekst dostępny na stronie: https://securityaffairs.co/wordpress/48484/cyber-warfare-2/nato-cyberspace-warfare-domain. html.
Sadowska E., Zagrożenia asymetryczne – definicja, świadomość społeczna i rola we współczesnym świecie, Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego 2017, vol. 11, nr 2.
Traktat Północnoatlantycki, Waszyngton, 4 kwietnia 1949 r. Dz.U.2000.87.970.
Veenendaal M., Kaska K., Brangetto P., Is NATO Ready to Cross the Rubicon on Cyber Defence?, Cyber Policy Brief, Tallin 2016.
Wheeler T., In cyberwar, there are no rules. Why the world desperately needs digital Geneva Conventions, tekst dostępny na stronie: https://foreignpolicy.com/2018/09/12/in-cyberwar-there-are-no-rules-cybersecurity-war-defense/ [data dostępu: 16.03.2019r.].
Worona J., Cyberprzestrzeń a prawo międzynarodowe. Status quo i perspektywy, Białystok 2017.
Wróblewski R., O definiowaniu wojny, [w:] M. Kubiak, R. Wróblewski (red.), Oblicza współczesnych wojen, Warszawa 2018.
Alexander D. C., Cyber Threats Against the North Atlantic Treaty Organization (NATO) and Selected Responses.
Boguszewski Ł., Cyberataki a artykuł V po szczycie NATO w Brukseli, tekst dostepny na stronie: https://www.cyberdefence24.pl/polityka-cookies/cyberataki-a-artykul-v-po-szczycie-nato-w-brukseli.
Boruc K., Cyberwojna – nowa forma czy uzupełnienie klasycznego konfliktu zbrojnego? [w:] K. Liedel, P. Piasecka, T.R. Aleksandrowicz (red.), Sieciocentryczne bezpieczeństwo. Wojna, pokój i terroryzm w epoce informacji, Warszawa 2014.
Ciekanowski Z., Działania asymetryczne jako źródło zagrożeń bezpieczeństwa, Nauki Humanistyczne i Społeczne Na Rzecz Bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza 2009, nr 3.
Cyber warfare and international humanitarian law: The ICRC’s position, tekst dostępny na stronie: https://www.icrc.org/en/doc/assets/files/2013/130621-cyber-warfare-q-and-a-eng.pdf.
Deklaracja końcowa szczytu NATO w Warszawie wydana przez Szefów Państw i Rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Warszawie w dniach 8 i 9 lipca 2016 r., tekst dostępny na stronie: https://www.bbn.gov.pl/ftp/dok/03/37-40_KBN_Deklaracja_szczytu.pdf.
Deklaracja końcowa szczytu NATO w Warszawie wydana przez Szefów Państw i Rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Warszawie w dniach 8 i 9 lipca 2016 r., tekst dostępny na stronie: https://www.bbn.gov.pl/ftp/dok/03/37-40_KBN_Deklaracja_szczytu.pdf.
Deklaracja szczytu walijskiego złożona przez Szefów Państw i Rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Walii 5 września 2014 r., pkt. 72, tekst dostępny na stronie: https://www.bbn.gov.pl/ftp/dok/Deklaracja%20szczytu%20walijskiego.pdf.
Jackson S., NATO Article 5 and Cyber Warfare: NATO’s Ambiguous and Outdated Procedure for Determining When Cyber Agression Qualifies as an Armed Attack, Center for Infrastructure Protection and Homeland Security, George Mason University 2016.
Joubert V., Five years after Estonia’s cyber attacks: lessons learned for NATO?, Redearch Paper, NATO Defence College Research Division 2012, nr 76.
Józefiak B., Czy atak w cyberprzestrzeni uruchomi artykuł 5 Traktatu NATO?, tekst dostępny na stronie: https://www.cyberdefence24.pl/czy-atak-w-cyberprzestrzeni-uruchomi-artykul-5-traktatu-nato.
Karta Narodów Zjednoczonych, Dz. U. 1947 nr 23 poz. 90.
Koncepcja Strategiczna NATO z 2010r., pkt. 19, Lizbona 2010, tekst dostępny na stronie: https://www.bbn.gov.pl/download/1/15758/koncepcjastrategicznanato.pdf.
Kozłowski A., NATO wobec wyzwań i zagrożeń w cyberprzestrzeni, Biuletyn OPINIE FAE nr 7, Warszawa 2016.
Lakomy M., Conditions to Invoke the Principle of Artice 5 of The North Atlantic Treaty in Case of a Cyberattack or a Cyber Conflict, [w:] J. Świątkowska (red.), NATO Road to Cybersecurity, The Kosciuszko Institute 2016.
Lakomy M., Cyberprzestrzeń jako nowy wymiar rywalizacji i współpracy państw, Katowice 2015.
LakomyM., Cyberwojna jako rzeczywistość XXI wieku, tekst dostępny na stronie: http://geopolityka.org/analizy/miron-lakomy-cyberwojna-jako-rzeczywistosc-xxi-wieku.
Łuczuk P., Cyberwojna. Wojna bez amunicji, Kraków 2017.
Milewski J., Identyfikacja infrastruktury krytycznej i jej zagrożeń, Zeszyty Naukowe AON nr 4 (105) 2016.
Paganini P., NATO officially recognizes cyberspace as warfare domain, tekst dostępny na stronie: https://securityaffairs.co/wordpress/48484/cyber-warfare-2/nato-cyberspace-warfare-domain. html.
Sadowska E., Zagrożenia asymetryczne – definicja, świadomość społeczna i rola we współczesnym świecie, Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego 2017, vol. 11, nr 2.
Traktat Północnoatlantycki, Waszyngton, 4 kwietnia 1949 r. Dz.U.2000.87.970.
Veenendaal M., Kaska K., Brangetto P., Is NATO Ready to Cross the Rubicon on Cyber Defence?, Cyber Policy Brief, Tallin 2016.
Wheeler T., In cyberwar, there are no rules. Why the world desperately needs digital Geneva Conventions, tekst dostępny na stronie: https://foreignpolicy.com/2018/09/12/in-cyberwar-there-are-no-rules-cybersecurity-war-defense/ [data dostępu: 16.03.2019r.].
Worona J., Cyberprzestrzeń a prawo międzynarodowe. Status quo i perspektywy, Białystok 2017.
Wróblewski R., O definiowaniu wojny, [w:] M. Kubiak, R. Wróblewski (red.), Oblicza współczesnych wojen, Warszawa 2018.
##submission.downloads##
Опубліковано
2019-06-16
Як цитувати
Leszczuk, S. (2019). Cyberkonflikt w świetle artykułu 5 Traktatu Północnoatlantyckiego. Історико-політичні проблеми сучасного світу, (39), 12–20. https://doi.org/10.31861/mhpi2019.39.12-20
Номер
Розділ
Статті
