The Role of December 1, 1991 Referendum in the Formation of the Political System of Ukraine
DOI:
https://doi.org/10.31861/mhpi2019.40.184-195Abstract
As the practice of referendum has considerable potential for legitimizing power, it is an integral part of the functioning of many political systems. This article applies a systematic approach in order to analyze this practice comprehensively and to examine the referendum processes in their integrity and interconnection. The formation of a new political system is considered as a synthesis of two components: the internal self-awareness of the identity of the political system itself and its separation from the external environment, the recognition of the system as the environment. The author of the article (using D. Eastonʼs reasoning) interprets it as the whole divided into two parts: internal – in society, and external – between the political system and other political systems (societies): the intra-society and extra-society external environment of the political system. These components (self-awareness and outward recognition) are shown to be crucial in the process of the development of the political system in the independent Ukraine. This is confirmed by the December 1, 1991 Referendum. The author analyzes the role of the aforementioned referendum in the formation of Ukraineʼs political system in the context of a systematic approach. He argues that the referendum was initiated due to a number of intra-society and extra-society requirements. Holding a referendum in support of independence became a comprehensive systemic response to systemic challenges and allowed to solve a whole set of problems of existence and further development of a political system of the independent Ukraine.
Keywords: referendum on independence, political system of Ukraine, systemic approach, collapse of the USSR.
References
1. «Аkt progoloshennia nezalezhnosti Ukrainy» (1991), Uriadovyi kurier. № 22, С. 1.
2. Almond G., Pauel Dzh., Strom K., Dalton P. (2002) «Sravnitielnaia politologiia siegodnia = Comparative Politics Today: mirovoi obzor: ucheb. Posobiie»; sokr. per. s angl. A. S. Bogdanovskogo, L. A. Galkinoi; nauch. ried. Pierievoda M. V. Ilin, A. Yu. Mielvil. Moskva: Aspiekt Priess, 2002. 537 s.
3. Bogatchuk S. (2012) «Istorychne znachennia vseukrainskogo referendumu 1 gtudnia 1991 r.», Naukovi zapysky Vinnyckogo derzhavnogo pedagogichnogo universytetu imini Mychaila Kociubynskogo. Seriia: Istoriia, Vyp. 20, S. 159-165.
4. Vidnianskyi S. (2011) «Osoblyvosti stanovlennia zovnishnoyi polityky nezalezhnoi Ukrainy», Mizhnarodni zviazky Ukrainy: naukovi poshuky i znahidky: Mizhvidomchyi zb. nauk. pr. K.: In-t istorii UkrainyNANU, Vyp. 20, S. 18-40.
5. Goncharenko V. (2010) «Deklaracija pro derzhavnyj suverenitet Ukrainy (1990) ta yii rol v isrorii tvorennia nezalezhnoi Ukrainskoi derzhavy», Visnyk Akademii pravovych nauk. Kcharkiv: «Pravo», № 2, S. 85-95.
6. Grubinko A. (2017) «Polityka Velykoi Brytanii shchodo Ukrainy v konteksti zovnishnioji polityky i polityky bezpeky Yevropejskogo Soiuzu», Ukraina-Yevropa-Svit. Mizhnarodnyi zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Istoriia, Mizhnarodni vidnosyny, Vyp. 19, S. 222-230.
7. Derevianenko S. (2012) «Vseukrainskyi referendum 1 grudnia 1991 roku: politychni motyvy subiektiv iniciiuvannia ta pryznachennia». Gileiia: naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac, Vup. 59, S. 698-702.
8. Deshchynskyi L. (2009) «Z istorii borotby za progoloshennia nezalezhnoi Ukrainy v kinci 80-ch – pochatku 90-ch rr. ХХ st.», Vicnyk Nacionalnogo universytetu «Lvivcka politechnika», № 652: Derzhava ta armia, s. 3-13.
9. Kobuta S., Kobuta L. (2010) «Demokratychni vybory v Ukraini 1990 roku: osoblyvosti provedennia na naslidky», Visnyk Prykarpatskogo universytetu. Istoriia, Vyp. 17, S. 35-45.
10. Komarova L. (2013) «Stanovlennia i rozvytok strategichnogo partnerstva Ukraina-SShA u 90-ti rr. XX st.», Istorychni i politologichni doslidzhennia, №3, S. 368-372.
11. Kukharchuk O., Ostapec Yu., Tokar M. (2010) «Suspilno-politychni procesy na Zakarpatti (1991–2009)», Naukovyi visnyk Uzhgorodskogo universytetu. Seriia: Politologiia, sociologiia, filosofiia, Vyp. 14, S. 215-226.
12. Lavrynovych O. (2010) «Vseukrainskyi referendum 1 grudnia 1991 roku: dosvid vyznachalnych rishen vitchyznianogo derzhavotvorennia», Biuleten Ministerstva Yustycii Ukrainy: naukovyi zhurnal, № 12, С. 5-10.
13. Moldokieieva A. (2015) «Suvierienizacyia na postsovetskom prostranstvie: politiko-pravovoi analiz», Vestnik Kyrgyzsko-Rossiiskogo univiersitieta. Byshkek, Tom 15, №2, S. 61-65.
14. Ovchar I. (2009) «Referendum 1991 roku ta podalshi sproby «zabezpechyty narod vladoiu»: politiko-pravove pidgruntia ukrainskych realii», Vybory ta demokratiia: naukovo-prosvitnyckyi pravnychyi zhurnal, № 2, S. 54-61.
15. Omarova A. (2015) «Pravovyi status Ukrainskoi RSR za Deklaraciieiu pro derzhavnyi suverenitet Ukrainy», Naukovyi visnyk Mizhnarodnogo gumanitarnogo universytetu: zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Yurysprudenciia, Vyp. 16(1), S. 18-20.
16. Omarova A. (2014) «Pro status Ukrainskoi RSR do pochatku perebudovy» Problemy zakonnosti: zbirnyk naukovykh prac. Kharkiv: Nac. Yuryd. Un-t imeni Yaroslava Mudrogo, Vyp. 127, S. 13-21.
17. Ostapovych V. (2014) «Istorychna misiia Verkhovnoi rady Ukrainskoi RSR 12-go sklykannia», Istoryko-politychni studii: zbirnyk naukovykh prac. Kyiv: Kyivskyi nacionalnyi ekonomichnyi universytet imeni Vasylia Getmana, № 2, S. 143-150
18. Pasalskyi M. (2016) «Osoblyvosti realizacii pravosubiektnosti ukrainskoi derzhavy u XX st.», Yurydychnyi chasopys Nacionalnoi akademii vnutrishnikh sprav, № 1, S. 205-219.
19. Pidkova I. (2012) «Parlamentska opozyciia u pidgotovci i provedenni Vseukpainskogo referendumu 1991 r. na pidtverdzhennia Akta progoloshennia nezalezhnosti Ukrainy», Viiskovo-naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac / Akad. Sukhoputnykh viisk im. getmana P. Sagaidachnogo, Vyp. 18, S. 201-214.
20. Pidkova I. (2014) «Suverenizaciia Ukrainskoi RSR: uchast parlamentskoi opozycii v stvorenni yi ukhvakenni Deklaracii pro derzhavnyi suverenitet Ukrainy», Viiskovo-naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac / Akad. Sukhoputnykh viisk im. getmana P. Sagaidachnogo, Vyp. 21, S. 41-46.
21. «Postanova Verkhovnoi Rady Ukrainskoi RSR «Pro progoloshennia nezalezhnosti Ukrainy vid 24 serpnia 1991 roku №1427-XII» (1991), Vidimosti Verkhovnoi Pady Ukrainy, № 38, S. 502.
22. Ptyidun S. (2017) «Istoryko-geopolitychni peredumovy ta osnovni etapy formuvannia zovnishnopolituchnoi diialnosti Ukrainy», Ukraina-Yevpora-Svit, Mizhnarodnyi zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Istoriia, mizhnarodni vidnosyny, Vyp. 19, S. 79-90.
23. Rozumnyi O., Rozumnyi M. «Referendum 17 bereznia 1991 roku iak etap suverenizacii Ukrainy», Gileia: naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac, № 72, S. 842-846.
24. Rotar N. (2010) «Uchast gromadian Ukrainy u dyskursi nezalezhnosti ta konstytuciinomu procesi», Istoryko-politychni problemy suchasnogo svitu. Zbirnyk naukovykh statei, Т. 21-22, S. 123-129.
25. Skomorovskui B. (2013) «Naslidky perebudovchykh procesiv u SRSR: derzhano-pravovyi aspect», Chasopys Kyivskogo universytetu prava: ukrainskyi naukovo-teoretychnyi chasopys, № 1, S. 22-26.
26. Frolcov V. (2011) «Priznaniie FRG postsovietskikh gosudarstv: kliuchievyie podkhody i interesy», Rozpad Radianskogo Soiuzu ta mizhnarodni interpretacii zavershennia «kholodnoi viiny»: 20 rokiv potomu: materialy mizhnarodnoi naukovo-praktychnoi konferencii (Zaporizhzhia, 2-4 lystoraga 2011 r.), S. 57-63.
27. Khavruk I. (2004) «Referendum pro nezalezhnist Ukrainy 1 grudnia 1991 r. v konteksti rozpadu SRSR», Aktualni problemy vitchuznianoi ta vsesvitnoi istorii: Naukovi zapysky RDGU, Vyp. 3, S. 35-38.
28. Khavruk I. (2004) «Referendumy v konteksti rozpadu SRSR: suverenizaciia Rosiiskoi Federacii ta pytannia nezalezhnosti Bilorusi», Slovianskyi visnyk: zbirnyk naukovych prac. Seriia: Istorychni ta politychni nauky / Rivnenskyi derzhavnyi gumanitarnyi un-t, Rivnenskyi in-t Slovianoznavstva, Kyivskii slavistychnyi un-t, Vyp. 3, S. 161-177.
29. Khavruk I. (2011) «Referendum 17 bereznia 1991 roku v Ukraini», Grani: naukovo-teoretychnyi almanakh, № 3 (77), S. 41-45.
30. Khavruk I. (2010) «Referendum iak instytut legitymacii», Materiály VI mezinárodní vědecko-praktická konference “Vědecký pokrok na rozmezí tisítiletí–2010”. Dil 15. Historie. Filosofie. Politické vědy: Praha. Publishing House “Edukation and Science” s.r.o., S. 91-94.
31. Yuriichuk Ye. «Elektoralni ta referendni legitymaciini procesy iak skladnyk svitovoi polityky: teoretyko-konceptualni pidkhody doslidzhennia», Panorama politologichnych studii: naukovyi visnyk Rivnenskogo derzhavnogo gumanitarnogo univtrsytetu, Vyp. 10, S. 183-193.
32. Easton D. (1979) “A systems Analysis of Political Life. 2:nd edition.: Chicago, 1979. xvi, 507 р.
33. Hill J. Ronald, White Stephen (2018) “Russia, the Former Soviet Union and Eastern Europe” Referendums Around the World: With a Foreword by Sir David Butler. Matt Qvortrup (ed.). Springer International Publishing, Palgrave Macmillan, P. 113-145.
34. Qvortrup Matt (2018) “Two Hundred Years of Referendums” Referendums Around the World: With a Foreword by Sir David Butler. Matt Qvortrup (ed.). Springer International Publishing, Palgrave Macmillan, Р. 263-272.
2. Almond G., Pauel Dzh., Strom K., Dalton P. (2002) «Sravnitielnaia politologiia siegodnia = Comparative Politics Today: mirovoi obzor: ucheb. Posobiie»; sokr. per. s angl. A. S. Bogdanovskogo, L. A. Galkinoi; nauch. ried. Pierievoda M. V. Ilin, A. Yu. Mielvil. Moskva: Aspiekt Priess, 2002. 537 s.
3. Bogatchuk S. (2012) «Istorychne znachennia vseukrainskogo referendumu 1 gtudnia 1991 r.», Naukovi zapysky Vinnyckogo derzhavnogo pedagogichnogo universytetu imini Mychaila Kociubynskogo. Seriia: Istoriia, Vyp. 20, S. 159-165.
4. Vidnianskyi S. (2011) «Osoblyvosti stanovlennia zovnishnoyi polityky nezalezhnoi Ukrainy», Mizhnarodni zviazky Ukrainy: naukovi poshuky i znahidky: Mizhvidomchyi zb. nauk. pr. K.: In-t istorii UkrainyNANU, Vyp. 20, S. 18-40.
5. Goncharenko V. (2010) «Deklaracija pro derzhavnyj suverenitet Ukrainy (1990) ta yii rol v isrorii tvorennia nezalezhnoi Ukrainskoi derzhavy», Visnyk Akademii pravovych nauk. Kcharkiv: «Pravo», № 2, S. 85-95.
6. Grubinko A. (2017) «Polityka Velykoi Brytanii shchodo Ukrainy v konteksti zovnishnioji polityky i polityky bezpeky Yevropejskogo Soiuzu», Ukraina-Yevropa-Svit. Mizhnarodnyi zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Istoriia, Mizhnarodni vidnosyny, Vyp. 19, S. 222-230.
7. Derevianenko S. (2012) «Vseukrainskyi referendum 1 grudnia 1991 roku: politychni motyvy subiektiv iniciiuvannia ta pryznachennia». Gileiia: naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac, Vup. 59, S. 698-702.
8. Deshchynskyi L. (2009) «Z istorii borotby za progoloshennia nezalezhnoi Ukrainy v kinci 80-ch – pochatku 90-ch rr. ХХ st.», Vicnyk Nacionalnogo universytetu «Lvivcka politechnika», № 652: Derzhava ta armia, s. 3-13.
9. Kobuta S., Kobuta L. (2010) «Demokratychni vybory v Ukraini 1990 roku: osoblyvosti provedennia na naslidky», Visnyk Prykarpatskogo universytetu. Istoriia, Vyp. 17, S. 35-45.
10. Komarova L. (2013) «Stanovlennia i rozvytok strategichnogo partnerstva Ukraina-SShA u 90-ti rr. XX st.», Istorychni i politologichni doslidzhennia, №3, S. 368-372.
11. Kukharchuk O., Ostapec Yu., Tokar M. (2010) «Suspilno-politychni procesy na Zakarpatti (1991–2009)», Naukovyi visnyk Uzhgorodskogo universytetu. Seriia: Politologiia, sociologiia, filosofiia, Vyp. 14, S. 215-226.
12. Lavrynovych O. (2010) «Vseukrainskyi referendum 1 grudnia 1991 roku: dosvid vyznachalnych rishen vitchyznianogo derzhavotvorennia», Biuleten Ministerstva Yustycii Ukrainy: naukovyi zhurnal, № 12, С. 5-10.
13. Moldokieieva A. (2015) «Suvierienizacyia na postsovetskom prostranstvie: politiko-pravovoi analiz», Vestnik Kyrgyzsko-Rossiiskogo univiersitieta. Byshkek, Tom 15, №2, S. 61-65.
14. Ovchar I. (2009) «Referendum 1991 roku ta podalshi sproby «zabezpechyty narod vladoiu»: politiko-pravove pidgruntia ukrainskych realii», Vybory ta demokratiia: naukovo-prosvitnyckyi pravnychyi zhurnal, № 2, S. 54-61.
15. Omarova A. (2015) «Pravovyi status Ukrainskoi RSR za Deklaraciieiu pro derzhavnyi suverenitet Ukrainy», Naukovyi visnyk Mizhnarodnogo gumanitarnogo universytetu: zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Yurysprudenciia, Vyp. 16(1), S. 18-20.
16. Omarova A. (2014) «Pro status Ukrainskoi RSR do pochatku perebudovy» Problemy zakonnosti: zbirnyk naukovykh prac. Kharkiv: Nac. Yuryd. Un-t imeni Yaroslava Mudrogo, Vyp. 127, S. 13-21.
17. Ostapovych V. (2014) «Istorychna misiia Verkhovnoi rady Ukrainskoi RSR 12-go sklykannia», Istoryko-politychni studii: zbirnyk naukovykh prac. Kyiv: Kyivskyi nacionalnyi ekonomichnyi universytet imeni Vasylia Getmana, № 2, S. 143-150
18. Pasalskyi M. (2016) «Osoblyvosti realizacii pravosubiektnosti ukrainskoi derzhavy u XX st.», Yurydychnyi chasopys Nacionalnoi akademii vnutrishnikh sprav, № 1, S. 205-219.
19. Pidkova I. (2012) «Parlamentska opozyciia u pidgotovci i provedenni Vseukpainskogo referendumu 1991 r. na pidtverdzhennia Akta progoloshennia nezalezhnosti Ukrainy», Viiskovo-naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac / Akad. Sukhoputnykh viisk im. getmana P. Sagaidachnogo, Vyp. 18, S. 201-214.
20. Pidkova I. (2014) «Suverenizaciia Ukrainskoi RSR: uchast parlamentskoi opozycii v stvorenni yi ukhvakenni Deklaracii pro derzhavnyi suverenitet Ukrainy», Viiskovo-naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac / Akad. Sukhoputnykh viisk im. getmana P. Sagaidachnogo, Vyp. 21, S. 41-46.
21. «Postanova Verkhovnoi Rady Ukrainskoi RSR «Pro progoloshennia nezalezhnosti Ukrainy vid 24 serpnia 1991 roku №1427-XII» (1991), Vidimosti Verkhovnoi Pady Ukrainy, № 38, S. 502.
22. Ptyidun S. (2017) «Istoryko-geopolitychni peredumovy ta osnovni etapy formuvannia zovnishnopolituchnoi diialnosti Ukrainy», Ukraina-Yevpora-Svit, Mizhnarodnyi zbirnyk naukovykh prac. Seriia: Istoriia, mizhnarodni vidnosyny, Vyp. 19, S. 79-90.
23. Rozumnyi O., Rozumnyi M. «Referendum 17 bereznia 1991 roku iak etap suverenizacii Ukrainy», Gileia: naukovyi visnyk: zbirnyk naukovykh prac, № 72, S. 842-846.
24. Rotar N. (2010) «Uchast gromadian Ukrainy u dyskursi nezalezhnosti ta konstytuciinomu procesi», Istoryko-politychni problemy suchasnogo svitu. Zbirnyk naukovykh statei, Т. 21-22, S. 123-129.
25. Skomorovskui B. (2013) «Naslidky perebudovchykh procesiv u SRSR: derzhano-pravovyi aspect», Chasopys Kyivskogo universytetu prava: ukrainskyi naukovo-teoretychnyi chasopys, № 1, S. 22-26.
26. Frolcov V. (2011) «Priznaniie FRG postsovietskikh gosudarstv: kliuchievyie podkhody i interesy», Rozpad Radianskogo Soiuzu ta mizhnarodni interpretacii zavershennia «kholodnoi viiny»: 20 rokiv potomu: materialy mizhnarodnoi naukovo-praktychnoi konferencii (Zaporizhzhia, 2-4 lystoraga 2011 r.), S. 57-63.
27. Khavruk I. (2004) «Referendum pro nezalezhnist Ukrainy 1 grudnia 1991 r. v konteksti rozpadu SRSR», Aktualni problemy vitchuznianoi ta vsesvitnoi istorii: Naukovi zapysky RDGU, Vyp. 3, S. 35-38.
28. Khavruk I. (2004) «Referendumy v konteksti rozpadu SRSR: suverenizaciia Rosiiskoi Federacii ta pytannia nezalezhnosti Bilorusi», Slovianskyi visnyk: zbirnyk naukovych prac. Seriia: Istorychni ta politychni nauky / Rivnenskyi derzhavnyi gumanitarnyi un-t, Rivnenskyi in-t Slovianoznavstva, Kyivskii slavistychnyi un-t, Vyp. 3, S. 161-177.
29. Khavruk I. (2011) «Referendum 17 bereznia 1991 roku v Ukraini», Grani: naukovo-teoretychnyi almanakh, № 3 (77), S. 41-45.
30. Khavruk I. (2010) «Referendum iak instytut legitymacii», Materiály VI mezinárodní vědecko-praktická konference “Vědecký pokrok na rozmezí tisítiletí–2010”. Dil 15. Historie. Filosofie. Politické vědy: Praha. Publishing House “Edukation and Science” s.r.o., S. 91-94.
31. Yuriichuk Ye. «Elektoralni ta referendni legitymaciini procesy iak skladnyk svitovoi polityky: teoretyko-konceptualni pidkhody doslidzhennia», Panorama politologichnych studii: naukovyi visnyk Rivnenskogo derzhavnogo gumanitarnogo univtrsytetu, Vyp. 10, S. 183-193.
32. Easton D. (1979) “A systems Analysis of Political Life. 2:nd edition.: Chicago, 1979. xvi, 507 р.
33. Hill J. Ronald, White Stephen (2018) “Russia, the Former Soviet Union and Eastern Europe” Referendums Around the World: With a Foreword by Sir David Butler. Matt Qvortrup (ed.). Springer International Publishing, Palgrave Macmillan, P. 113-145.
34. Qvortrup Matt (2018) “Two Hundred Years of Referendums” Referendums Around the World: With a Foreword by Sir David Butler. Matt Qvortrup (ed.). Springer International Publishing, Palgrave Macmillan, Р. 263-272.
Downloads
Published
2019-12-15
How to Cite
Filipenko, D. (2019). The Role of December 1, 1991 Referendum in the Formation of the Political System of Ukraine. Modern Historical and Political Issues, (40), 184–195. https://doi.org/10.31861/mhpi2019.40.184-195
Issue
Section
Статті
