Мова ненависті у польському медіа-дискурсі: на прикладі міграційної кризи в Європі у 2015-2016 роках
DOI:
https://doi.org/10.31861/mhpi2020.41.157-167Ключові слова:
мова ненависті, міграційна криза, імідж біженців, польські ЗМІ, медійний дискурс, негативні розповіді про біженців, моральна панікаАнотація
Метою цієї статті є відтворення аргументованих стратегій, що з’являються в дискурсі польських ЗМІ щодо міграційної проблеми на прикладі огляду обраних досліджень, між іншим, сайтів соціальних мереж та польських тижневиків, що формують громадську думку, таких як «Polityka», «wSieci», «Do rzeczy» в період з вересня 2015 року по лютий 2016 року. Ми розглядаємо засоби масової інформації як одне із агентств соціалізації, в якому виробляються конкретні предметні позиції. Вони будуються, серед іншого, за посередництвом мови (дискурс). Міграційна криза у 2015-2016 роках у Європі та супутня моральна паніка різко змінили домінуючий імідж біженців серед поляків із стабільно позитивного на явно негативний. Аналіз «ключових моментів» медіа-дискурсу (напади, агресія проти європейців, заяви політиків), за допомогою методу Критичного аналізу дискурсу, надав можливість відтворити явище формування засобами масової інформації соціального страху довкола тематики міграційної кризи та вказати на певну форму його ірраціональності, характерну для моральної паніки.
Посилання
1. Archer, M.S. Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. Kraków 2013.
2. Bielecka-Prus J., Retoryka lęku przed obcym w polskim dyskursie prasowym [w:] Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW. – Akademia Marynarki Wojennej 2018 nr 1, S. 5-33.
3. Cekiera R., Polskie reperkusje kryzysu migracyjnego, [w:] Swój i obcy w kontekście współczesnego kryzysu migracyjnego. Doświadczenia i zadania Kościołów i społeczeństwa. Redakcja naukowa Z. Glaeser, G. Giemza, Warszawa 2017, s. 67-68.
4. Czajka-Cunico A., Dlaczego warto być otwartym na ludzi z innych kultur. (Wrozmowie z Agnieszką Krzemińską)„Polityka” 2017 nr 23 URL: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1707242,1,dlaczego-warto-byc-otwartym-na-ludzi-z-innych-kultur.read [data dostępu: 10.03.2020 r.].
5. Czykwin E., Stygmat społeczny, Warszawa 2007 .
6. Dobija P., Wizerunek uchodźców w mediach: analiza zabiegów manipulacyjnych na przykładzie tygodników wSieci oraz Polityka i serwisów internetowych wPolityce.pl oraz krytykapolityczna.pl, [w:] Oblicza komunikacji: polityka, instytucje publiczne, biznes. - Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe Akademii Techniczno-Humanistycznej 2018 .
7. Eyssel J., Geschke D., Frindte W. Is Seeing Believing? The Relationship Between TV Consumption and Islamophobia in German Majority Society. Journal of Media Psychology.nr 27 2015 URL: https://econtent.hogrefe.com/doi/pdf/10.1027/1864-1105/a000143 [data dostępu: 01.03.2020 r.].
8. Kaczyński zastanawia się, czy uchodźcy sprowadzą do Polski choroby, tvn24.pl, 13.10.2015, URL: https://tvn24.pl/wideo/z-anteny/kaczynski-zastanawia-sie-czy-uchodzcy-sprowadza-do-polski-choroby,1470643.html?playlist_id=31421 [data dostępu: 10.03.2020 r.].
9. Kingsley P., Nowa odyseja. Opowieść o kryzysie uchodźczym w Europie, tłum. A. Paszkowska, Warszawa 2017.
10. Konwencja dotycząca statusu uchodźców sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. (Dz. U. z dnia 20 grudnia 1991 r.).
11. Kotras M., Problem migracji na okładkach polskich tygodników: opinii Interdyscyplinarne„Studia Społeczne” 2016 nr 2. URL: https://www.uns.lodz.pl/sites/default/files/czasopismo/nr2/005_marcin_kotras_problem_migracji_na_okladkach_polskich.pdf [data dostępu: 11.05.2019].
12. Kryzys migracyjny w UE: fakty i liczby, URL: http://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20170629STO78630/kryzys-migracyjny-w-ue-fakty-i-liczby [data dostępu: 01.05.2019].
13. Kryzys uchodźczy w polskich mediach: niechęć, lęk i wiktymizacja URL: https://pl.ejo-online.eu/etyka-dziennikarska/kryzys-uchodzczy-w-polskich-mediach-niechec-lek-wiktymizacja [data dostępu: 05.05.2019].
14. Łodziński S., Migracyjna „panika moralna”? Polska opinia publiczna wobec udzielenia pomocy uchodźcom w okresie maj-grudzień 2015, [w:] Kryzys migracyjny w Europie. Wyzwania etyczne, społeczno-kulturowe i etniczne, Warszawa 2017.
15. Łotocki Ł., Kryzys imigracyjny w Europie w polskim dyskursie publicznym w latach 2015-2018, Warszawa 2019.
16. Marsh I., Melville, G. Moral Panics and the British Media – A Look at Some Contemporary ‘Folk Devils’, “ Journal of Criminology” 2011.
17. Mrozowski M., Media masowe. Władza, rozrywka i biznes, Warszawa 2001.
18. Nijakowski, L. M. Mowa nienawiści w świetle teorii dyskursu. [w:] A. Horolets, Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii Toruń 2008.
19. Nijakowski L.M., Analiza dyskursu na temat mniejszości narodowych i etnicznych w polskich mediach, [w:]. Ośrodek Racjonalistyczno-Sceptyczny im. de Voltaire’a «Racjonalista». URL: http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4820 [data dostępu: 02.03.2020].
20. Patzer H., Wzrost ksenofobii w Polsce w obliczu napływu uchodźców do Europy. Próba analizy, URL: http://www.ekspert.info-migrator.pl/warto-poczytac-ekspert/3026-wzrost-ksenofobii-w-polsce-w-obliczu-naplywu-uchodzcow-do-europy-proba-analizy [data dostępu: 12.05.2019].
21. Portal mowanienawisci.info URL: http://www.mowanienawisci.info/post/570/ [data dostępu: 12.02.2020].
22. Sikorski J., Fonetyczny wykładnik gniewu. Uwagi z pogranicza kilku dyscyplin [w:] Anatomia gniewu: emocje negatywne w językach i kulturach świata / pod red. nauk. Anny Duszak i Niny Pawlak. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2003.
23. Soin M., Fakty, wartości i „panika moralna” Studia Socjologiczne 2011 nr 2.
24. Stefaniak, A. Postrzeganie muzułmanów w Polsce: Raport z badania sondażowego Warszawa, wrzesień 2015 URL: http://www.mowanienawisci.info/wp-content/uploads/2016/12/Postrzeganie-muzu%C5%82man%C3%B3w-w-Polsce.pdf [data dostępu: 20.02.2020].
25. Strupiechowska M., Media jako katalizator społecznych lęków.Przypadek paniki moralnej „Media i społeczeństwo” 2018 nr 2. URL: http://www.mediaispoleczenstwo.ath.bielsko.pl/art/08/10-Strupiechowska.pdf [data dostępu: 12.05.2019].
26. Sydow K., Troska, strach, wrogość. Dyskurs o uchodźcach i migrantach w Polsce i Niemczech, URL: https://pl.boell.org/pl/2016/07/25/troska-strach-wrogosc-dyskurs-o-uchodzcach-i-migrantach-w-polsce-i-niemczech [data dostępu: 12.05.2019].
27. Trojanowska M., Zderzenie cywilizacji — skuteczna propaganda czy strach? Stosunek polskich internautów do islamskich uchodźców Roczniki Kulturoznawcze 2017 Vol 8, nr 3. URL: http://czasopisma.tnkul.pl/index.php/rkult/article/view/7051/7148 [data dostępu: 05.05.2019].
28. Uchodźca, imigrant czy emigrant? Wyjaśniamy pojęcia i obalamy mity, URL: https://pl.aleteia.org/2017/01/15/uchodzca-imigrant-czy-emigrant-wyjasniamy-pojecia-i-obalamy-mity/ [data dostępu: 05.05.2019].
29. Wargacki S. A., Zjawisko paniki moralnej jako wyznacznik granic moralności. „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Pedagogika” 2009 nr 18.
30. Wieliński B., Zadziwiająca polityka migracyjna PiS URL: http://wyborcza.pl/7,75399,24032575,zadziwiajaca-polityka-migracyjna-pis.html [data dostępu: 05.05.2019].
31. Wojtalik M., Ilu muzułmanów mieszka w Polsce? Polacy bardzo się mylą. URL: https://www.newsweek.pl/polska/ilu-muzulmanow-mieszka-w-polsce-dane-i-wyniki-badan/qd75tr4 [datadostępu: 11.05.2019].
32. Zaborowska J., Problem migracji uchodźców do Europy przedstawiany w mediach. Pytania, analiza, prognozy, [w:] Transformacja środowiska międzynarodowego i jego wielowymiarowość, t. 1, Lwów-Olsztyn 2016.
33. Zielińska I., Media, interes i panika moralna. Nowa kategoria socjologiczna i jej implikacje „Kultura i społeczeństwo” 2004 nr 4. URL: https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/6060/Zielinsk__KIS%5B1%5D.pdf?sequence=1&isAllowed=y [datadostępu: 11.05.2019].
34. Бергер П., Лукман Т. Социальное конструирование реальности. Трактат по социологии знания. Москва 1995. [Bierher P., Lukman T. Sotsialnoie konstruirovaniie riealnosti. Traktat po sotsiolohii znaniia. Moskva 1995].
35. Дзялошинский И. М. Язык вражды в российских СМИ: социальные, культурные, профессиональные факторы. Москва 2006. [Dzialoshinskyi Y. M. Yazyk vrazhdy v rossiiskikh SMI: sotsialnyie, kulturnyie, profiessionalnyie faktory. Moskva 2006] URL: http://www.dzyalosh.ru/04-master/metod/ya-zyk-vrajdy-v-smi.doc [data dostępu: 06.04.2018].
36. Йоргенсен М. В., Филлипс Л. Дж. Дискурс-анализ. Теория и метод. Харьков 2008. [Iorhensen M. V., Fyllips L. Dzh. Diskurs-analiz. Tieoriia i metod. Kharkov 2008.].
2. Bielecka-Prus J., Retoryka lęku przed obcym w polskim dyskursie prasowym [w:] Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW. – Akademia Marynarki Wojennej 2018 nr 1, S. 5-33.
3. Cekiera R., Polskie reperkusje kryzysu migracyjnego, [w:] Swój i obcy w kontekście współczesnego kryzysu migracyjnego. Doświadczenia i zadania Kościołów i społeczeństwa. Redakcja naukowa Z. Glaeser, G. Giemza, Warszawa 2017, s. 67-68.
4. Czajka-Cunico A., Dlaczego warto być otwartym na ludzi z innych kultur. (Wrozmowie z Agnieszką Krzemińską)„Polityka” 2017 nr 23 URL: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1707242,1,dlaczego-warto-byc-otwartym-na-ludzi-z-innych-kultur.read [data dostępu: 10.03.2020 r.].
5. Czykwin E., Stygmat społeczny, Warszawa 2007 .
6. Dobija P., Wizerunek uchodźców w mediach: analiza zabiegów manipulacyjnych na przykładzie tygodników wSieci oraz Polityka i serwisów internetowych wPolityce.pl oraz krytykapolityczna.pl, [w:] Oblicza komunikacji: polityka, instytucje publiczne, biznes. - Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe Akademii Techniczno-Humanistycznej 2018 .
7. Eyssel J., Geschke D., Frindte W. Is Seeing Believing? The Relationship Between TV Consumption and Islamophobia in German Majority Society. Journal of Media Psychology.nr 27 2015 URL: https://econtent.hogrefe.com/doi/pdf/10.1027/1864-1105/a000143 [data dostępu: 01.03.2020 r.].
8. Kaczyński zastanawia się, czy uchodźcy sprowadzą do Polski choroby, tvn24.pl, 13.10.2015, URL: https://tvn24.pl/wideo/z-anteny/kaczynski-zastanawia-sie-czy-uchodzcy-sprowadza-do-polski-choroby,1470643.html?playlist_id=31421 [data dostępu: 10.03.2020 r.].
9. Kingsley P., Nowa odyseja. Opowieść o kryzysie uchodźczym w Europie, tłum. A. Paszkowska, Warszawa 2017.
10. Konwencja dotycząca statusu uchodźców sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. (Dz. U. z dnia 20 grudnia 1991 r.).
11. Kotras M., Problem migracji na okładkach polskich tygodników: opinii Interdyscyplinarne„Studia Społeczne” 2016 nr 2. URL: https://www.uns.lodz.pl/sites/default/files/czasopismo/nr2/005_marcin_kotras_problem_migracji_na_okladkach_polskich.pdf [data dostępu: 11.05.2019].
12. Kryzys migracyjny w UE: fakty i liczby, URL: http://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20170629STO78630/kryzys-migracyjny-w-ue-fakty-i-liczby [data dostępu: 01.05.2019].
13. Kryzys uchodźczy w polskich mediach: niechęć, lęk i wiktymizacja URL: https://pl.ejo-online.eu/etyka-dziennikarska/kryzys-uchodzczy-w-polskich-mediach-niechec-lek-wiktymizacja [data dostępu: 05.05.2019].
14. Łodziński S., Migracyjna „panika moralna”? Polska opinia publiczna wobec udzielenia pomocy uchodźcom w okresie maj-grudzień 2015, [w:] Kryzys migracyjny w Europie. Wyzwania etyczne, społeczno-kulturowe i etniczne, Warszawa 2017.
15. Łotocki Ł., Kryzys imigracyjny w Europie w polskim dyskursie publicznym w latach 2015-2018, Warszawa 2019.
16. Marsh I., Melville, G. Moral Panics and the British Media – A Look at Some Contemporary ‘Folk Devils’, “ Journal of Criminology” 2011.
17. Mrozowski M., Media masowe. Władza, rozrywka i biznes, Warszawa 2001.
18. Nijakowski, L. M. Mowa nienawiści w świetle teorii dyskursu. [w:] A. Horolets, Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii Toruń 2008.
19. Nijakowski L.M., Analiza dyskursu na temat mniejszości narodowych i etnicznych w polskich mediach, [w:]. Ośrodek Racjonalistyczno-Sceptyczny im. de Voltaire’a «Racjonalista». URL: http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4820 [data dostępu: 02.03.2020].
20. Patzer H., Wzrost ksenofobii w Polsce w obliczu napływu uchodźców do Europy. Próba analizy, URL: http://www.ekspert.info-migrator.pl/warto-poczytac-ekspert/3026-wzrost-ksenofobii-w-polsce-w-obliczu-naplywu-uchodzcow-do-europy-proba-analizy [data dostępu: 12.05.2019].
21. Portal mowanienawisci.info URL: http://www.mowanienawisci.info/post/570/ [data dostępu: 12.02.2020].
22. Sikorski J., Fonetyczny wykładnik gniewu. Uwagi z pogranicza kilku dyscyplin [w:] Anatomia gniewu: emocje negatywne w językach i kulturach świata / pod red. nauk. Anny Duszak i Niny Pawlak. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2003.
23. Soin M., Fakty, wartości i „panika moralna” Studia Socjologiczne 2011 nr 2.
24. Stefaniak, A. Postrzeganie muzułmanów w Polsce: Raport z badania sondażowego Warszawa, wrzesień 2015 URL: http://www.mowanienawisci.info/wp-content/uploads/2016/12/Postrzeganie-muzu%C5%82man%C3%B3w-w-Polsce.pdf [data dostępu: 20.02.2020].
25. Strupiechowska M., Media jako katalizator społecznych lęków.Przypadek paniki moralnej „Media i społeczeństwo” 2018 nr 2. URL: http://www.mediaispoleczenstwo.ath.bielsko.pl/art/08/10-Strupiechowska.pdf [data dostępu: 12.05.2019].
26. Sydow K., Troska, strach, wrogość. Dyskurs o uchodźcach i migrantach w Polsce i Niemczech, URL: https://pl.boell.org/pl/2016/07/25/troska-strach-wrogosc-dyskurs-o-uchodzcach-i-migrantach-w-polsce-i-niemczech [data dostępu: 12.05.2019].
27. Trojanowska M., Zderzenie cywilizacji — skuteczna propaganda czy strach? Stosunek polskich internautów do islamskich uchodźców Roczniki Kulturoznawcze 2017 Vol 8, nr 3. URL: http://czasopisma.tnkul.pl/index.php/rkult/article/view/7051/7148 [data dostępu: 05.05.2019].
28. Uchodźca, imigrant czy emigrant? Wyjaśniamy pojęcia i obalamy mity, URL: https://pl.aleteia.org/2017/01/15/uchodzca-imigrant-czy-emigrant-wyjasniamy-pojecia-i-obalamy-mity/ [data dostępu: 05.05.2019].
29. Wargacki S. A., Zjawisko paniki moralnej jako wyznacznik granic moralności. „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Pedagogika” 2009 nr 18.
30. Wieliński B., Zadziwiająca polityka migracyjna PiS URL: http://wyborcza.pl/7,75399,24032575,zadziwiajaca-polityka-migracyjna-pis.html [data dostępu: 05.05.2019].
31. Wojtalik M., Ilu muzułmanów mieszka w Polsce? Polacy bardzo się mylą. URL: https://www.newsweek.pl/polska/ilu-muzulmanow-mieszka-w-polsce-dane-i-wyniki-badan/qd75tr4 [datadostępu: 11.05.2019].
32. Zaborowska J., Problem migracji uchodźców do Europy przedstawiany w mediach. Pytania, analiza, prognozy, [w:] Transformacja środowiska międzynarodowego i jego wielowymiarowość, t. 1, Lwów-Olsztyn 2016.
33. Zielińska I., Media, interes i panika moralna. Nowa kategoria socjologiczna i jej implikacje „Kultura i społeczeństwo” 2004 nr 4. URL: https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/6060/Zielinsk__KIS%5B1%5D.pdf?sequence=1&isAllowed=y [datadostępu: 11.05.2019].
34. Бергер П., Лукман Т. Социальное конструирование реальности. Трактат по социологии знания. Москва 1995. [Bierher P., Lukman T. Sotsialnoie konstruirovaniie riealnosti. Traktat po sotsiolohii znaniia. Moskva 1995].
35. Дзялошинский И. М. Язык вражды в российских СМИ: социальные, культурные, профессиональные факторы. Москва 2006. [Dzialoshinskyi Y. M. Yazyk vrazhdy v rossiiskikh SMI: sotsialnyie, kulturnyie, profiessionalnyie faktory. Moskva 2006] URL: http://www.dzyalosh.ru/04-master/metod/ya-zyk-vrajdy-v-smi.doc [data dostępu: 06.04.2018].
36. Йоргенсен М. В., Филлипс Л. Дж. Дискурс-анализ. Теория и метод. Харьков 2008. [Iorhensen M. V., Fyllips L. Dzh. Diskurs-analiz. Tieoriia i metod. Kharkov 2008.].
##submission.downloads##
Опубліковано
2020-06-26
Як цитувати
Жак, В. (2020). Мова ненависті у польському медіа-дискурсі: на прикладі міграційної кризи в Європі у 2015-2016 роках. Історико-політичні проблеми сучасного світу, (41), 157–167. https://doi.org/10.31861/mhpi2020.41.157-167
Номер
Розділ
Статті
Ліцензія
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
