Działalność opiekuńcza Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Małopolsce Wschodniej w II połowie XIX wieku

Nursing Activity of the Congregation of the Sisters Servants of the Blessed Virgin Mary of the Immaculate Conception in Eastern Lesser Poland in the Late 19th Century

Authors

  • Piotr Jaworski John Paul II Catholic University of Lublin
  • Pawel Jusko University of Rzeszów

DOI:

https://doi.org/10.31861/mhpi2021.43.273-285

Keywords:

Congregation of the Sisters Servants of the Blessed Virgin Mary of the Immaculate Conception, Sisters Servants, Eastern Lesser Poland, second half of the 19th century, nurseries, care, childcare

Abstract

In the vast majority of establishments, the relations between the sisters and the local community were correct or good. They were valued for their dedication, modesty, diligence and perseverance. Huge hopes were placed everywhere about their work in nurseries. It was hoped that the orphanage would not only be a place of care for abandoned, neglected and deprived of Christian upbringing children, but also contribute to raising the spiritual level of parishioners. The vast majority of the orphanages were an exemplary example of cooperation between the handmaid sisters and their parents, founders, as well as local clergy and residents. From the very beginning, the sisters gained the respect and trust of the local population. This was evidenced by the large number of children attending nurseries and the help in running the work in various situations. The sisters' first contact with the inhabitants took place right after their arrival or during the blessing of the orphanage. The ceremony was an opportunity to present the sisters, explain the purpose of their activities and present the benefits of the operation of the nursery. It was also supposed to shape a positive image of the sisters among the local population, so that they could perform their duties more effectively and not encounter obstacles on the part of the inhabitants. In the vast majority of establishments, the relations between the sisters and the local community were good or very good. They were valued for their dedication, modesty, hard work and perseverance. It was expected that the orphanage would not only be a place of care for abandoned, neglected and deprived of Christian upbringing children, but also contribute to raising the spiritual level of parishioners. In addition, their duties included caring for the sick, catechizing school children, working with youth associated in associations, and church work. During World War I, orphanages played a special role. In the face of the threat, the orphanage was a place where inhabitants sought shelter, help or just comfort at any time of the day. Risking their lives, the sisters hid priests and other people wanted by the Russian soldiers stationed in the town There is no doubt that their ministry was an expression of responsibility for the fate of the child and, in a broader perspective, for the religious and moral condition of the entire society.

Author Biographies

Piotr Jaworski, John Paul II Catholic University of Lublin

Doctor of Humanities in the field of history, Center for Research on the Polish diaspora and Polish Pastoral Care

Pawel Jusko, University of Rzeszów

Doctor of Humanities in the field of history, Institute of Pedagogy

References

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Opieki Społecznej, Sprawozdanie z inspekcji kolonii letnich dla dzieci, sygn. 474.

Archiwum Główne Sióstr Służebniczek w Starej Wsi (dalej: AGSSwSW), Akta Kurii Głównej Sióstr Służebniczek (dalej: AKGSS), Regulamin ochronki w Dublanach, sygn. BIa, 13.

AGSSwSW, AKGSS, Diariusz Zgromadzenia SS. Służebniczek NMP NP, 6 X 1863, sygn. FIIa, 1.

AGSSwSW, AKGSS, Domy Zgromadzenia SS. Służebniczek NMP NP., sygn. AIIe, 107.

AGSSwSW, AKGSS, Dzieje poszczególnych domów Zgromadzenia SS. Służebniczek NMP Np., cz. 2, sygn. FIa, 12.

AGSSwSW, AKGSS, Historia placówek Zgromadzenia SS. Służebniczek NMP NP, sygn. FIa,4.

AGSSwSW, AKGSS, Historia placówek Zgromadzenia SS. Służebniczek NMP NP., sygn. FIa, 4.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja abpa B. Twardowskiego do Przeł. Gen. z 26 IV 1927 r., 7 VIII 1931 r., 11 X 1934 r., sygn. AIIIe, 33.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja F. Czartoryskiej do Przeł. Gen. z 4 V 1875 r., sygn. AIVd, 71.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja K. Kellermanowej do Przeł. Gen. z 19 VI 1902 r., 7I 1904 r., sygn. AIVd, 76.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja ks. J. Bladowskiego do Przeł. Gen. z 9 V 1902 r., 10 III 1903 r., sygn. AIVb, 20.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja M. Heydel do Przeł. Gen. z 20 II 1881 r., sygn. AIVd, 74.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja o. S. Markiewicza z Przeł. Gen. (brak daty) sygn. AIVd, 72.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja s. A. Piszczyńskiej do Przeł. Gen. z 21 I 1907 r., sygn. AIIh, 212.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja s. B. Bielawskiej do Przeł. Gen. z 14 X 1930 r., sygn. AIIh, 162.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja s. B. Bielawskiej do Przeł. Gen. z 1935 r., sygn. AIIh, 162.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja s. H. Jarymowicz do Przeł. Gen. z 10 IX 1899 r., sygn. AIIh, 177.

AGSSwSW, AKGSS, Korespondencja s. S. Paluch do Przeł. Gen. z 1 IX 1938 r., sygn. AIIf, 129.

AGSSwSW, AKGSS, Kronika domu SS. Służebniczek NMP NP w Żużelu, sygn. CLIX.

AGSSwSW, AKGSS, Księga Główna przedszkola SS. Służebniczek NMP NP we Lwowie, sygn. BIa, 24.

AGSSwSW, AKGSS, Matka Leona Jankiewicz, Historia Zgromadzenia SS Służebniczek NMP NP 1861-1876, sygn. FIa, 1/6.

AGSSwSW, AKGSS, Matka Leona Jankiewicz, Historia Zgromadzenia SS. Służebniczek NMP NP 1861 – 1876, sygn. FIa, 1/6.

AGSSwSW, AKGSS, Matka Leona Jankiewicz, Historia Zgromadzenia SS. Służebniczek NMP NP., sygn. FIa, 1/6.

AGSSwSW, AKGSS, Pismo Przeł. Gen. Do starostwa w Kopyczyńcach z 8 V 1928 r., sygn. BIa, 18.

AGSSwSW, AKGSS, Placówki Zgromadzenia SS. Służebniczek NMP NP, sygn. AIIe, 118.

AGSSwSW, AKGSS, Regulamin ochronki SS. Służebniczek NMP w Brzeżanach z 26 I1937 r., sygn. BIa, 1.

AGSSwSW, AKGSS, Sprawozdanie roczne ochronki w Skale z 29 XII 1932 r., sygn. AVc, 25.

AGSSwSW, AKGSS, Sprawozdanie z działalności domów SS. Służebniczek NMP NP., sygn. AVc, 26.

AGSSwSW, AKGSS, Wycinek z gazety z 1908, sygn. CLVIII.

Archiwum Główne Sióstr Służebniczek w Starej Wsi, Akta Szczątkowe Domów Służebniczek, Warunki założenia i utrzymania ochronki SS. Służebniczek NMP NP w Bucniowie z 11 X 1921 r., sygn. XIX.

Archiwum Główne Sióstr Służebniczek w Starej Wsi, Akta Szczątkowe Domu Służebniczek, Historia ochronki w Zaleszczykach, sygn. CLIII.

Bartkowiak E. (2009), Formacje zakonne wobec problemu dzieci pozbawionych opieki w Polsce w latach 1918-1939, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.

Bartkowiak E. (2011), Sierocińce zakonne w Drugiej Rzeczypospolitej: z badań nad dziejami opieki zastępczej (pozarodzinnej) w Polsce, „Wychowanie w Rodzinie”, t. 2, s. 289-319.

Cieszkowski A. (1842), O ochronach wiejskich, Poznań.

Cimek H. (2008), Przynależność Galicji (Małopolski) Wschodniej – w koncepcjach polskich klubów ludowych w 1919 r., „Polityka i Społeczeństwo”, Nr 5, s. 9-16.

Hibel K. (2002), Od „Małopolski Wschodniej” do „Ukrainy Zachodniej”. Geneza, rozwój oraz zakres funkcjonowania w języku polskim nazw geograficznych odnoszących się do „Galicji Wschodniej” w latach 1918-1939, „Slavia Orientalis”, T. 61, Nr 4, s. 475-510.

Komborska M. (2019), Exodus Służebniczek Starowiejskich z Kresów Południowo-Wschodnich w latach 1939-1957, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne”, Nr 1 (34), s.66-84.

Korobij E., Posłuszna J., Wołoszyn J. (1985), Historia poszczególnych domów Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP NP. – Starowiejskich na terenie archidiecezji lwowskiej, T. 1-5, Stara Wieś, mps.

Kudryk T., (1976), Podział rzeczowy akt i częściowy inwentarz Archiwum Głównego Sióstr Służebniczek NMP NP. w Starej Wsi, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, T. 33, s. 53-69.

Niparko R. (1992), Edmunda Bojanowskiego system wychowania przedszkolnego, „Poznańskie Studia Teologiczne”, T. 7, s. 151-179.

Opiela M. (2013), Integralna pedagogika przedszkolna w systemie wychowania Edmunda Bojanowskiego. Kontynuacja i zmiana, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Rozynkowski W. (2017), Bł. Edmund Bojanowski, założyciel Zgromadzenia Sióstr Służebniczek… – nowe zgromadzenie zakonne w trudnym okresie kasat w zaborze pruskim, „Zeszyty Naukowe KUL”, T. 60, Nr 4 (240), s. 95-108.

Stoczewska B. (2013), Ukraina i Ukraińcy w polskiej myśli politycznej. Od końca XIX wieku do wybuchu II wojny światowej, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.

Szelęgiewicz A. (1966), Edmund Bojanowski i jego dzieło, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań.

Sztaba R. (2009), Zakonne zakłady opieki nad dzieckiem we Lwowie w latach 1861-1939, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, T. 52, Nr 3-4 (205-206), s. 35-51.

Sztaba R. (2010), Ochronki Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Starowiejskich w Archidiecezji Lwowskiej obrządku łacińskiego w latach 1861-1939. Praca doktorska z historii napisana pod kierunkiem ks. dr. hab. Stanisława Nabywańca, Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, mps.

Walasek S. (2015), Opieka i wychowanie małego dziecka na łamach czasopism przełomu XIX i XX wieku, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław.

Downloads

Published

2021-06-15

How to Cite

Jaworski, P., & Jusko, P. (2021). Działalność opiekuńcza Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Małopolsce Wschodniej w II połowie XIX wieku: Nursing Activity of the Congregation of the Sisters Servants of the Blessed Virgin Mary of the Immaculate Conception in Eastern Lesser Poland in the Late 19th Century. Modern Historical and Political Issues, (43), 273–285. https://doi.org/10.31861/mhpi2021.43.273-285